Toen ik, nog niet eens zo heel lang geleden, doende was met het registreren van 10 jaar (1923-1932) huwelijksakten, die in 2015 waren toegevoegd aan de digitaal openbare huwelijksakten van Dreumel, viel het me herhaaldelijk op dat er door ouders (wettelijk noodzakelijke) toestemming –voor het voorgenomen huwelijk van een dochter of zoon- werd gegeven, middels een akte van toestemming. Voor zover ik in mijn herinnering kan graven, had ik die tekst nog niet eerder gezien, of het was me nog nooit opgevallen als ze al ooit eerder gebruikt zou zijn. 

Maar nu begon het plots opvallender vaak voor te komen en wat vooral opviel, en waar ik tot op heden nog geen logische verklaring voor heb kunnen vinden, was en is, dat ouders, of een individuele vader of moeder, vaak één dag voor het daadwerkelijke huwelijk, zo een akte speciaal liet opstellen op het plaatselijke gemeentehuis, maar op de dag van het huwelijk dan niet aanwezig waren of was, in datzelfde gemeentehuis, bij het opstellen van de huwelijksakte op de huwelijksdag zelf. 

Me dunkt dat een ieder zeer lang genoeg van tevoren al wist dat een huwelijk ging plaats vinden en dat alle ertoe doende personen ruimschoots de tijd zouden hebben hun ongetwijfeld drukke agenda’s daarop af te stemmen. Huwelijksaangiften en huwelijksafkondigingen (afgeschaft in 1987) gingen immers vooraf aan voorgenomen huwelijken. Maar om onduidelijke reden lijkt de afstemming tussen agenda’s van betrokken ouders en een huwelijksdatum, zoals gepland door het aanstaande bruidspaar, lang niet altijd te lukken. (Overigens werden huwelijken ook vaak niet daar voltrokken waar de toestemmingsakte werd opgesteld. Ouders/vaders/moeders konden dan niet maar de plaats der huwelijksvoltrekking reizen en gaven dan middels de toestemmigsakte toestemming). 

Zo mogelijk nog iets vreemder was het toen ik probeerde deze akten te vinden op de website van het Gelders Archief en ze … niet en nergens kon vinden. Gelukkig heeft het Archief nog een gewoon mailadres (i.p.v. een contactformulier) waar je naartoe kunt mailen, en dat terstond gedaan : 

“Goede ochtend, geachte Gelders Archief medewerkers, 

Huwelijkstoestemmingsregisters waren aan de Burgerlijken Stand orde in de periode 1913 tot 1995. Toch worden deze akten vrijwel nergens opgenomen in –voor mij relevante- digitale archieven, die openbaar toegankelijk zijn. Familysearch niet / Zoekakten niet … WieWasWie niet … op uw site niet … overal niet! Kunt u me vertellen wat er met al die akten is gebeurt en vooral of er mogelijk van Dreumel nog registers bewaard zijn gebleven. 

Of heeft u al deze akten nog bewaard en zijn ze alleen digitààl nergens te vinden? 

Vriendelijke groet, Jodi van der Giesen, Dreumel”. 

                                                                                                                         … en ik kreeg daar vrij snel antwoord op.  

“Geachte heer Van der Giesen, 

Dank voor uw vraag. Het is inderdaad zo dat het register van Huwelijkse toestemmingen niet digitaal raadpleegbaar is op onze website. Wij beheren wel de papieren registers. Van Dreumel hebben wij de huwelijkse toestemmingen van de jaren 1913 t/m 1932. Als u exemplaren wilt inzien, kunt u dat per mail aangeven. Wij leggen ze dan voor u klaar op studiezaal”. 

En zo kon het gebeuren dat ik op vrijdagmiddag 31 maart j.l., gedurende een slordige 4 uur lang alle Dreumelse huwelijkstoestemmingsakten tussen 1913 en 1932 heb stààn inscannen, in het nieuwe en prachtige gebouw van het Gelders Archief in Arnhem. Waar je overigens eventueel meegebrachte tassen niet mee de studiezaal in mag nemen, aangezien er … teveel gestolen werd. Het is te gek èn te triest voor woorden. Je kan wel je tas opbergen in speciale kluisjes!! 

Ook is gebruik van eigen USB-sticks uit den boze. Alles scan je eerst zelf in, en daarna worden de bestanden door een medewerkster van het Archief, via Wetransfer, naar je eigen mailadres verzonden. Prima methode trouwens en bijzonder betrouwbaar, zonder dat het Archief gevaar loopt door Spam of Malware overpowered te worden.  

Overigens voor uw informatie, mocht u daar behoefte aan hebben, hieronder een PDF-bestandje met de historie van de Burgerlijke Stand in de Nederlanden, met daarin informatie over wanneer activiteiten van deze overheidsinstelling in werking traden en weer afgeschaft werden, voor zover dat van toepassing was althans. Klik op het PDF-bestandje.

De Burgerlijke Stand door de vele jaren heen. Chronologie van de Burgerlijke Stand in de Nederlanden.pdf (158.22KB) De Burgerlijke Stand door de vele jaren heen. Chronologie van de Burgerlijke Stand in de Nederlanden.pdf (158.22KB)

Ik heb  helaas moeten besluiten om een soort watermerk op de images te plaatsen. Teveel moeite voor gedaan en energie in gestopt, om  ze zomaar van deze site te kunnen laten kopiëren door willekeurig wie. Ik heb  ze nu allemaal digitaal, maar zelfs het Gelders Archief –nog- niet, dus … vandaar. Uiteraard kunt u, als u dat zou willen, mij een email sturen en dan kan ik u desgewenst de watermerk-loze versie toesturen. 

Het Gelders Archief beargumenteert de reden waarom ze deze huwelijkstoestemmingsakten –nog- niet digitaliseren als volgt: 

“ De scans zullen wij voorlopig niet op onze website plaatsen. De reden is dat er nagenoeg geen vraag bestaat naar huwelijkse toestemmingen en dat we deze derhalve ook niet op grote schaal gaan digitaliseren. Wanneer we voor één plaats de scans op de website zouden zetten, creëert dat misschien verwachtingen over ook andere plaatsen. Verwachtingen die wij dan niet waar kunnen maken”. 

De hierboven getoonde afbeeldingen laten (L.) de voorkant van het register zien en (R.) de eerste bladzijde. Ik weet niet hoe bekend de Dreumelnaren toen waren met dit register (ik denk geheel niet!) maar ik zal u ‘alle’ bladzijden laten zien van 1913:

Niet zo geheel overtuigend, zult u met me eens zijn. Hetgeen overigens niets af deed aan de wettelijke vereiste noodzaak dat ouders toestemming moesten geven voor de huwelijken van hun kinderen, zolang als zij (of 1 ervan) de leeftijd nog niet bereikt had(den) dat ze daarover zelf mocht(en) besluiten. 

Tinternet licht ons voor over welke leeftijdbepalingen golden voor het mogen trouwen: 

“In Nederland gold op grond van de Code Napoléon een huwelijksleeftijd van achttien jaar voor mannen en vijftien jaar voor vrouwen. De invoering van het Burgerlijk Wetboek in 1838 had tot gevolg dat vrouwen pas vanaf hun zestiende levensjaar mochten trouwen, want vrouwen zouden zich in de Nederlanden minder snel ontwikkelen. Sinds 1985 moeten zowel de man als de vrouw achttien jaar oud zijn. De Wet van 7 oktober 2015 tot wijziging van Boek 1 en Boek 10 van het Burgerlijk Wetboek betreffende de huwelijksleeftijd, de huwelijksbeletselen, de nietigverklaring van een huwelijk en de erkenning van in het buitenland gesloten huwelijken (Wet tegengaan huwelijksdwang) trad op 5 december 2015 in werking. Deze behelsde onder meer het vervallen van uitzonderingen op het vereiste dat voor het aangaan van een huwelijk de leeftijd van 18 jaar moet zijn bereikt”. 

Tinternet licht ons ook uitstekend voor over welke leeftijdbepalingen golden voor het nog steeds moeten verkrijgen van de toestemming, voor het trouwen, van de ouders: 

“De leeftijd tot wanneer toestemming was vereist varieerde in de loop der eeuwen. Tijdens de Republiek was dat tot 20 jaar voor meisjes en tot 25 jaar voor jongens, volgens het idee dat meisjes eerder volwassen zijn. Nieuwe wetgeving van 1809 voerde een levenslange toestemming in, wat twee jaar later weer werd teruggedraaid tot 21 jaar voor beide seksen. Allicht om de genoten vrijheid in te tomen werd de leeftijdsgrens in 1838 verhoogd tot 30 jaar, wat tot 1970 zo is gebleven. Daarna werd het weer tot 21 jaar en sinds 1985 tot 18 jaar, waarmee de ouderlijke toestemming feitelijk vervallen is verklaard, want dat is tevens de jongste leeftijd waarop iemand in het huwelijk kan treden. Dispensatie voor meisjes tot 16 jaar is in geval van zwangerschap wel mogelijk, maar dat geschiedt dan door de overheid”. 

En als de gemeente secretaris het volgende noteerde op een huwelijksakte, dan was er natuurlijk al helemaal geen sprake van gebruikmaking van de huwelijkstoestemmingsakten, aangezien beide ouderparen op het gemeentehuis ‘tegenwoordig’ (= aanwezig) waren.

Ik zal u verder de toestemmingsakten niet meer laten zien, zoals die hierboven. Het neemt erg veel ruimte in beslag, met name omdat ik wèl, voor zover mogelijk èn ik ze kan vinden, de huwelijksakten zelf wil laten zien, waarop de toestemmingen worden genoteerd. Telkens aan het begin van een nieuw jaar zal ik u een PDF-bestandje aanbieden waarin de akten zelf van dat specifieke jaar te zien zijn.

Ik noteer overigens wel de data die op de akten voorkomen, omdat anders eventuele zoek-activiteiten van lezers en lezeressen spaak lopen. De zoekfunctie zoekt alleen in 'geschreven' teksten en niet naar tekst op afbeeldingen.

Huwelijkstoestemmings register 1915 Corrected W watermerk.pdf (1.1MB) Huwelijkstoestemmings register 1915 Corrected W watermerk.pdf (1.1MB)

Huwelijkstoestemmings register 1916 Corrected W watermerk.pdf (793.77KB) Huwelijkstoestemmings register 1916 Corrected W watermerk.pdf (793.77KB)

Huwelijkstoestemmings register 1917 Corrected W watermerk.pdf (1.13MB) Huwelijkstoestemmings register 1917 Corrected W watermerk.pdf (1.13MB)

Huwelijkstoestemmings register 1918 Corrected W watermerk.pdf (1.61MB) Huwelijkstoestemmings register 1918 Corrected W watermerk.pdf (1.61MB)

Toestemmingsakte no.1 : Johannes Bernardus Wassink, zijnde de vader van de bruidegom Gradus Johannes Wassink, verklaart op deze Dreumelse toestemmingsakte van 21 januari 1918, zijn toestemming te verlenen voor zijn huwelijk met zijn bruid Wilhelmina Hopstaken. Gradus Johannes Wassink en Wilhelmina Hopstaken trouwen in Roosendaal en Nispen op 5 februari 1918. 

▲ Ook hier weer vermelding van de Dreumelse akte van toestemming.

Toestemmingsakte no.2 : Willemina van Beest, zijnde de moeder van de bruid Petronella Jacoba Smulders, verklaart op deze Dreumelse toestemmingsakte van 4 februari 1918, haar toestemming te verlenen voor haar huwelijk met haar bruidegom Johan Henri François Weijn. Petronella Jacoba Smulders en Johan Henri François Weijn trouwen in Dreumel op 5 februari 1918. 

Toestemmingsakte no.5 : Anna Maria van Beest, zijnde de moeder van de bruid Ida Petronella Soetekouw, verklaart op deze Dreumelse toestemmingsakte van 10 september 1918, haar toestemming te verlenen voor haar huwelijk met haar bruidegom Franciscus Petrus Maria van Wichen. Ida Petronella Soetekouw en Franciscus Petrus Maria van Wichen trouwen in Dreumel, op 11 september 1918.

Huwelijkstoestemmings register 1919 Corrected W watermerk.pdf (2.44MB) Huwelijkstoestemmings register 1919 Corrected W watermerk.pdf (2.44MB)

Toestemmingsakte no.1 : Hendrika Merkx, zijnde de moeder van de bruidegom Gijsbertus Gerardus Luijpen, verklaart op deze Dreumelse toestemmingsakte van 16 januari 1919, haar toestem-ming te verlenen voor zijn huwelijk met zijn bruid Elisabeth Wilhelmina Hendriks. Gijsbertus Gerardus Luijpen en Elisabeth Wilhelmina Hendriks trouwen in Heerlen op 21 augustus 1919.

Toestemmingsakte no.2 : Arnoldus Christiaans en Wilhelmina van Overdam, zijnde de ouders van de bruidegom Johannes Arnoldus Christiaans, verklaren op deze Dreumelse toestemmingsakte van 25 februari 1919, hun toestemming te verlenen voor zijn huwelijk met zijn bruid Johanna Hermina Friedrica Pfaff. Johannes Arnoldus Christiaans en Johanna Hermina Friedrica Pfaff trouwen in Dinxperlo op 27 februari 1919.

Toestemmingsakte no.3 : Toonia Anna Vermazen, zijnde de moeder van de bruidegom Aart van Hoften, verklaart op deze Dreumelse toestemmingsakte van 14 maart 1919, haar toestemming te verlenen voor zijn huwelijk met zijn bruid Elisabeth Werner. Aart van Hoften en Elisabeth Werner trouwen in Rossum op 20 maart 1919. Op de site van het Gelders Archief weliswaar, en gelukkig, hun trouwdatum kunnen traceren, maar de digitale akten van Rossum zijn nog niet beschikbaar, tussen 1913 en 1922, óf bestaan niet meer en kunnen derhalve niet, en nooit meer, gedigitaliseerd worden.

Toestemmingsakte no.4 : Jan van den Boom en Maria van Leeuwen, zijnde de ouders van de bruid Helena van den Boom, verklaren op deze Dreumelse toestemmingsakte van 3 mei 1919, hun toestemming te verlenen voor haar huwelijk met haar bruidegom Nicolaas Kuijpers. Helena van den Boom en Nicolaas Kuijpers trouwen in Dreumel, op 7 mei 1919.

Toestemmingsakte no.7 : Marinus van Kruijsbergen, zijnde de vader van de bruidegom Wilhelmus Johannes van Kruijsbergen, verklaart op deze Dreumelse toestemmingsakte van 16 augustus 1919, zijn toestemming te verlenen voor zijn huwelijk met zijn bruid Maria Anna Willemen. Wilhelmus Johannes van Kruijsbergen en Maria Anna Willemen trouwen in Gilze en Rijen op 22 augustus 1919.       ▼

En daar waar nog niemand echt heel erg onder de indruk is geraakt van het aantal akten per inmiddels de revue gepasseerd hebbende aantal jaren, doet 1919 het erg goed. Zelfs zo goed dat er een ‘suppletoir’ register aan te pas moest komen om de laatste akte te kunnen registreren. Ik heb me wel eens laten vertellen –door een ex gemeentelijk archivaris die werkzaam was in Groningen- dat zo een extra akte-blad niet een kwestie was van even snel naar een boekwinkel lopen en er eentje, bekostigd uit de gemeentekas, aan te schaffen. 

Nee, voor zover ik me kan  herinneren moet zoiets zelfs via een rechter, die de ernst van de zaak eerst in moest zien voor een gemeentelijk ambtenaar toestemming kreeg om een extra register toe te voegen aan het al bestaande, maar dit jaar tekort geschoten, register. Daarmee is 1919 het enige jaar vanaf 1913 tot en met 1932, waar dit ooit voor komt. Uniek, zodoende zelfs, tussen alle nu digitaal (bij van der Giesen Sr.) te bekijken huwelijkstoestemmingsakten. (Het Gelders Archief stelt immers deze akten allemaal niet digitaal beschikbaar, vanwege “te weinig vraag naar”. 

Toestemmingsakte no.8 : Cornelis van Toorn, zijnde de vader van de bruid Johanna Cornelia van Toorn, verklaart op deze Dreumelse toestemmingsakte van 30 oktober 1919, zijn toestemming te verlenen voor haar huwelijk met haar bruidegom Cornelis van ‘t Hof. Johanna Cornelia van Toorn en Cornelis van ‘t Hof trouwen in Amsterdam op 12 november 1919.                          ▼

Het oorspronkelijke plan, zonder toen goed in te kunnen schatten hoe omvangrijk deze vertelsels en afbeeldingen zouden kunnen worden, was om alles op één website-bladzijde te zetten en te publiceren. Maar de realiteit is weerbarstiger en noopt me ook deze keer weer om het in delen aan u te presenteren. Anders worden niet zo zeer de websitebladzijden veel te lang, want daar is bij de Strato-website-provider geen begrenzing aan, maar die restricties legt Power Point me op. 

Je kunt een Power Point bladzijde zo hoog en breed maken als je geheel zelf wenst, dat wel. Maar het wordt dan wel steeds minder makkelijk = steeds meer tijd nodig, om er dingen aan toe te voegen of veranderingen in aan te brengen. De hoogte en breedte worden op den duur zo schier grenzeloos, dat je eindeloos bezig bent om van het ene naar het volgende te geraken op dat hele grote enkele digitale bladzijde. Naarmate je weliswaar de Power Point Hooiberg steeds groter kunt maken, wordt het evenredig steeds gecompliceerder om de naald terug te vinden.

Dus, bevat dit deel (10A) de Dreumelse huwelijkstoestemmingsakten vanaf 1913 tot en met 1919 en ga ik aanstonds ijverig aan de slag met deel 10B.