Het is elke keer weer uitzonderlijk en bijzonder opmerkelijk hoe je volkomen onverwacht, ineens, plompverloren, wéér iets ontdekt dat wederom vrijwel onmiddellijk aanleiding is om al het andere uit je handen te laten vallen en terstond met het nieuw gevondene aan de slag te gaan. Het meest prachtige blijf ik vinden dat je er ineens compleet door geïntrigeerd raakt en je dus nog geen tekenen vertoont van afstomping.
Ik ben, dat heb ik al tot bijkans vervelens toe zo vaak geschreven, heel veel aan het zoeken. Toch telkens om zo zeker als maar mogelijk te zijn van datgene dat ik op deze site produceer. Er zijn meer dan genoeg gevallen waar je niet méér zekerheid kunt verkrijgen dan je in een opperste inspanning hebt geprobeerd te realiseren. Maar dan heb je tenminste de overtuigde wetenschap dat je zo weinig mogelijk hebt na gelaten om zo dichtbij de waarheid als maar mogelijk te komen. Daar zijn al die zoektochten voor nodig.
Het erg grote positieve gevolg van al dat gezoek is dat je op de vreemdste plaatsen terecht komt, waar internet meldt iets gevonden te hebben wat met je zoekopdracht overeen komt. Ook al is het slechts in de verre en vage marge van zo een zoekopdracht.
Ik moet eerlijk bekennen dat ik niet eens meer weet waar ik naar op zoek was, toen ik een zoveelste melding van internet opende om te kijken waar de overeenkomst zou kunnen schuilen tussen mijn zoekopdracht en waar die blijkbaar was getraceerd in hetgeen internet me als zoekresultaat voorschotelde. Uiteraard gebeurt het vaak dat er melding wordt gemaakt van iets dat lokale, gewestelijke, regionale of landelijke archieven digitaal op internet hebben gepubliceerd. Deze keer van het BHIC, het Brabants Historisch Informatie Centrum. Ik ken deze organisatie vrij goed, aangezien ik een vrij uitgebreide mailcommunicatie met ze heb gevoerd over ooit Boxmeers langstzittende burgemeester, J.B.J. Hengst.
Dus open je dat internet-resultaat en ziet dan ineens dit verschijnen.
Maar het gaat zeker niet alleen over Oss en criminele zaken die met deze gemeente te maken hadden. Ze lijken wèl een rode draad te zijn, die je door het boekwerkje leidt, maar regelmatig onderbroken door krantenknipsels uit andere regio en ook qua onderwerp nogal divers en zeer uiteenlopend. Een willekeurig gekozen bladzijde uit dat boekje:
Mocht het u nu al wellicht beginnen te dralen, dan wil ik u niet langer steeds meer afbeeldingen laten zien die in dit boekje staan die niet gerelateerd zijn aan Dreumel.
Overigens kreeg ik per heden toestemming van het BHIC voor het van dit boekje gebruik maken op deze site. Letterlijk: " Beste mijnheer Van der Giesen, Het BHIC stelt deze krantenknipsels beschikbaar, wat betekent, dat u de inhoud wat ons betreft mag gebruiken. Screenshots maken mag uiteraard ook. Als u de papieren versies in onze studiezaal zou raadplegen mag u immers ook kopieën maken". Dus de bron van dit boek ligt bij het https://www.bhic.nl/het-geheugen-van-brabant . Mocht u het boekwerkje zelf wèl eens helemaal willen bekijken of lezen, bezoek dan https://www.bhic.nl/media/document/file/434-nrc-1935-1937.pdf.
Terug of juist naar de kern van de onderhavige materie. Een bladzijde uit het boekje, te weten bladzijde 22 van de 247 (!!) dat weer wel een duidelijk verhaal over Dreumel toont :
Een aantal bladzijden verderop ...
Natuurlijk heeft u al lang begrepen dat de extra krantenknipsels die ik rèchts laat zien, oorspronkelijk uit de andere kranten komen die over dezelfde branden rapporteren. Ik meen ergens gelezen te hebben dat alle berichten in het 'politie'-boekje uit het NRC stammen, maar houd me ten goede.
Maart 1936 is geen gelukkige maand voor Dreumel ... noch voor een groot aantal personen ... noch voor een aantal huizen en schuren ... noch voor het vee ... noch voor politie ... noch voor de brandweerlieden ... noch voor burgemeester van Erp ... noch voor heel veel omstanders. Net een brand gehad bij J. Jansen en de volgende doet zich zowaar in dezelfde maand alweer voor. En geen kleintje ook nog. De landelijke kranten schrijven er 1000-uit over. Het is niet doenlijk om al die knipsels hier weer te geven, maar ik kan er niet onderuit om er een aantal te laten zien. En dat zou ik ook niet eens willen. Om maar aan te geven hoe het er toen aan toe ging. Gezamenlijk zouden branden bestreden en slachtoffers daarvan geholpen moeten worden door alle overige dorpsbewoners. Maar dat lukt niet helemaal ... helemaal niet ...
En de meldingen over Dreumelse branden zijn nog niet beëindigd in het Osse politieboekje. De eerlijkheid gebiedt overigens direct ervan melding te maken dat ook in vele andere gemeenten in Nederland branden ontstaan. Waarbij van sommige wordt gesuggereerd dat het niet helemaal zuivere koffie zou zijn en dat branden opzettelijk aangestoken werden omwille van -forse- uitbetalingen van verzekeringen. Deze notatie over de Dreumelse branden ben ik nog niet tegen gekomen, maar wat niet is ...
Zaterdag, 24 april 1937 ... De navolgende melding staat op bladzijde 234 van het in totaal 247 bladzijden tellende politieboekje. We naderen het eind. Niet van de branden, maar van dit opmerkelijke boekje.
Okay ! We zijn door het boekje heen en wat zal de volgende stap zijn? Nou, als ik nou eens op zoek ga naar alle branden die Dreumel geteisterd hebben ... èn er melding van werd gemaakt in kranten. Vanaf ongeveer 1800. Want anders dan gedigitaliseerde kranten heb ik geen bronnen die ik zou kunnen aanboren om deze informatie te kunnen achterhalen. Ik weet dat er nogal wat branden in Dreumel zijn geweest en dat daar toch ook wel op sommige momenten argwanend tegenover werd gestaan, maar hoeveel branden het zijn geweest ... dat weet ik, samen met U, pas als ik alles heb doorzocht.
Als ik de zoekopdracht "brand and dreumel" vanaf 1800 tot 1995 ... op Delpher.nl los laat, meldt Delpher al snel dat er 360 pagina's met overeenkomsten zijn gevonden. Dàt is ongelofelijk veel. Maar làng niet alles zijn meldingen over daadwerkelijke branden in Dreumel. Maar daar staan bijvoorbeeld ook personen tussen die deels of helemaal Brand als achternaam bezitten:
Of fijne feuilleton teksten!
Of plaatsnamen die -deels- zo genoemd werden.
Of personen die van Dreumel heten.
Of prachtig gedichte regels.
Of producten die -een deel van- de zoekcriteria bevatten.
Of meldingen die te maken hebben met het afsluiten van brandverzekeringen (heel toepasselijk bij dit verhaal!).
Of 20, 30, 40 en meer keer identieke advertenties in alsmaar opvolgende kranten ...
Of zoekresultaat 'Dreumel' en zoekresultaat 'brand' hebben niets met elkaar te maken. Het zoekresultaat is correct, maar ik heb er compleet nada aan!
En een aantal keren het woord 'brand', waarvan me de betekenis ontsnapt. Zoals deze, in de Opregte Haarlemsche Courant van 30-03-1819 :
Het is wel zo dat je wel degelijk èlke afzonderlijk gevonden resultaat moet door bekijken om te weten welke wel of niet te maken heeft met werkelijke Dreumelse branden. Here we go dan maar!
Een half dagje verder en de resultaten zijn binnen voor wat de periode 1833-1879 betreft. Niets om ogenblikkelijk over naar huis te willen schrijven/mailen eigenlijk. Maar het waren branden die in Dreumel plaats vonden en laten we de diepe en mogelijk blijvende indrukken die ze gemaakt zullen hebben op de vele betrokkenen zeker onderkennen, en niet onderschatten.
Handig te weten dat ik de afbeeldingen van echte branden oranje-omrand heb en de andere blauw-omrand.
Wederom een half dagje verder zoeken en speuren en het is weer tijd voor een actualisatie van de bevindingen tot nu toe. De hieronder volgende images beslaan de periode vanaf mei 1883 tot en met mei 1888. Er is nog steeds helemaal geen sprake van schrikbarende ontwikkelingen of voldoende meldingen om ook maar ergens argwaan over te hoeven ontwikkelen. In de hierboven gerapporteerde periode, te weten 17-08-1833 tot en met 16-01-1879, waren er (althans in de kranten) 10 meldingen.
In onderstaande rapportage, de periode beslaand vanaf 23-05-1883 tot en met 28-05-1888, werden 7 meldingen via de kranten wereldkundig gemaakt. In een plattelands wereld waar vrijwel alle daken uit stro of riet bestonden en her en der enorme hoeveelheden hooi werden op geslagen èn er ongetwijfeld overal veel hout aanwezig was, en er af en toe kinderen met lucifers speelden, zou je zelfs verbaasd kunnen raken, dat het maar zo weinig meldingen behelst. Nogmaals, alléén meldingen uit kranten worden hier weer gegeven!
De eerst daaropvolgende brand die dan weer de kranten haalt, vindt plaats op 30 januari 1889. En wordt in de periode tot en met eind 1894 opgevolgd door 'slechts' 8 andere. In een periode van ruim 5 jaar ... valt toch wel mee ?
Heeft het enige toe gevoegde waarde als ik u een volledige bladzijde laat zien van een volkomen willekeurige krant, waarop dan te zien is hoe de resultaten worden gepresenteerd. Ja, ik denk het wel.
De software waar www.delpher.nl gebruik van maakt, geeft door middel van een gele markering aan waar de woorden staan die gezocht en gevonden werden. Soms, heel vaak, piepklein en moet je echt vier keer kijken voor je pas ziet dàt er een geel-achtig resultaat is. En soms en jammer genoeg worden de gezochte en gevonden woorden niet geel gemaakt, omdat het systeem ze dan niet herkend, vanwege ... ik weet niet waarom.
Maar dat ziet er dus ongeveer, verschillend trouwens per elke krant bijna, zó uit:
Dus, als je dan al die bladzijden aan je voorbij ziet komen en je hoopt dat echt alle gevonden 'hits' geel gemarkeerd worden (hetgeen dus alléén zou mogen als zowel 'Dreumel' als 'brand' in een (complete) krant voorkomen), dan besluit je dus per gevonden en bekeken resultaat of het toe gevoegd kan, of zelfs moet, worden aan de groeiende lijst van Dreumelse branden. Die overigens best lang gaat worden en dan ben ik tot nu toe pas aangeland in bijna eind 1900.
De afbeeldingen hieronder beslaan de periode 03-07-1895 tot en met 13-10-1900. Nog maar 95 jaar te gaan ... Delpher gaat tot nu toe niet recenter met de digitale kranten dan tot en met 1995.
En nog steeds is er geen enkele reden, noch aanwijzing, om over deze branden anders te gaan denken dan hoe je normaal over branden oordeelt. Vreselijk veel pech voor de bewoners, met name als ze hun complete woning inclusief hebben en houden met de aarde gelijk zien worden gemaakt, zonder dat ze er iets tegenstrijdigs aan kunnen doen. De brandweer trouwens ook lang niet altijd.
Er is in de kranten, best opvallend, vreselijk weinig ruimte beschikbaar om af en toe melding te maken van al die toesnellende blusmannen, die hun stinkende besten deden om zoveel mogelijk te redden en drama's te voorkomen. Functioneerde die pomp van de firma A.Bikkers en Zoon, te Rotterdam dan niet (goed)?
Ik heb eens even tussendoor gekeken of die firma nog bestaat, A. Bikkers en Zoon te Rotterdam. Nou, dat doen ze -vanaf 1983- niet meer (na een bestaan van 200 jaar !), maar ontdekte wel wat altijd-prachtige afbeeldingen van de brandspuiten die deze firma maakte. Op de site van http://www.conam.info/ . Ik heb de webmaster van die site netjes gevraagd of ik die afbeeldingen zou mogen gebruiken in mijn verhaal en kreeg al direct een positief antwoord retour, vermits ik de bron zou vermelden. Bij deze en veel dank. Met grote waarschijnlijkheid stammen deze brandspuiten uit iets latere jaartallen dan die, die deze firma aan Dreumel ter beschikking stelde, maar het is niet verkeerd om een indruk te krijgen.
Bikkers (Netherlands) | |
Alexander Bikkers founded a company at Rotterdam in 1873 to manufacture fire pumps. His sons also became involved with the business, and in 1872 the company A. Bikkers & Zoon was granted a royal charter. In 1887 Bikkers cooperated with the English firm of Merryweather to build horse-drawn steam fire engines for the Dutch market, and in 1904 the company received an order from the municipality of Nijmegen for a steam-powered machine for emptying cesspits. It was a small step to adapt this to a self-propelled steam fire engine, and six of these were built in 1906 for use in Rotterdam and The Hague. By 1915 Bikkers had built a total of 64 horse-drawn steam fire engines, but after the war they shifted their focus to motor-powered engines, which formed the core of the business until it ceased trading in 1983. Bron:http://www.steel-wheels.net/sferegister.html#B. Bron: http://nationaalbrandweerdocumentatiecentrum.nl/ Bron: http://www.conam.info/ |  This is actually a steam-powered machine built for emptying cesspits in Amsterdam, but is included here for completeness as it formed the basis of Bikkers' subsequent self-propelled steam fire engine. (Jodi:zie hieronder) |
Dit is een 'Steamcar' van Bikkers uit 1907.
Prachtige machines om branden mee te bestrijden. Hoeveel van deze machines de gemeente Dreumel heeft gebruikt of aangekocht is onbekend. Noch weten we welke apparaten er precies werden gebruikt als deze of soortgelijke machines niet aanwezig waren. Of maakten we toen nog gebruik van een rij mensen tussen brandhaard(en) en water, die elkaar lege en volle emmertjes doorgaven, respectievelijk richting water en richting de brand?
En dus gaat de registratie van Dreumel haar volgende 5 jaren in.
En bereikte het totaal in kranten gemelde branden het totaal van 50, afgezien van welke ik helaas -en ongetwijfeld- gemist heb in de resultaten, waar het specifieke resultaat niet met geel werd aan geduid en het opzoeken van een specifiek woord, geen monnik zijnde, in de aangeboden massa's teksten volkomen onbegonnen werk is. Dus 50 branden in totaal geteld vanaf 1800. Onderstaande afbeeldingen dekken de periode september 1901 tot eind 1905.
Rare zaken maak je mee als je zo door al die duizenden kranten aan het zoeken bent. Onlangs maakte Delpher.nl weer bekend dat ze wederom veel meer kranten hadden gedigitaliseerd. Fantastisch, want zo heb je steeds meer mogelijkheden om achter (kranten-)waarheden te komen. Het heeft overigens ook tot direct gevolg dat je ineens allerlei eerder door gevoerde zoektochten eigenlijk zou moeten herhalen, omdat er nu meer gevonden resultaten zouden kunnen zijn. Ik merk dat regelmatig aan déze zoektocht, nu ik allerlei Dreumelse aannemers tegen kom, die ik eerst nog niet was tegen gekomen en dus eigenlijk mijn 'Blijf bij je leest ... Aannemers' verhaal zou moeten actualiseren. Wellicht later nog eens!!
Ik weet niet waar Delpher de kranten vandaan haalt, die dan ineens allemaal gedigitaliseerd kunnen worden en dat is ook eigenlijk niet vreselijk interessant. Ik vermoed wel dat Delpher medewerkers intern regelmatig met elkaar in overleg moeten om een besluit te nemen of bepaalde exemplaren, of wellicht zelfs hele reeksen kranten, wel of niet geschikt zijn voor digitale publicatie.
Ik heb het dan niet over oorlogs-documentatie of porno, maar over wat eerdere bezitters van die kranten gemeend hebben ermee te moeten doen. Zo kom ik net een krant tegen, waar alle advertenties zijn door gestreept, om geheel onduidelijke reden. Soortgelijks ben ik al vele malen eerder tegen gekomen met ander kranten en alhoewel het overige 'echte' nieuws natuurlijk nog goed toegankelijk en leesbaar is, is het toch zonde dat juist die erg tijd gebonden advertenties zo beschadigd werden. Dit is de Apeldoornsche courant van 03-03-1906:
En bij deze krant is het niet sporadisch of wel eens, maar chronisch :
Nieuwe Tilburgsche Courant van 08-08-1906. Heel vaak brand, maar niet één keer Dreumel:
En voort gaat de zoektocht weer. Het is uiteraard fantastisch dat Delpher steeds meer kranten weet te digitaliseren, waar alle -zeker frequente- gebruikers ongetwijfeld zeer dankbaar voor zullen zijn. Toch zit daar ook een nadeeltje aan verkleefd. Hoe meer kranten je digitaliseert en op je site plaatst, hoe méér kranten ook telkens over exact hetzelfde onderwerp iets melden. Had je ooit maar 1 krant die iets over een brand in Dreumel te vermelden had, nu gebeurt het zomaar dat 10 kranten achter elkaar, allemaal van andere origine, exact hetzelfde bericht openbaren. Ik vroeg me al af hoe die berichten in al die kranten, toch allemaal van andere denominaties, zo identiek konden zijn. Maar daar breek ik me het hoofd niet meer over.
Wel heb ik besloten om het jaar 1908 ook even wat op te fleuren met wat 'normalere' meldingen in de kranten van dat ene jaar. Uiteraard gaan ze ook over Dreumel en je kunt je vraagtekens er nog bij zetten of het wel normale meldingen zijn. Maar onderstaand dus een -eenmalige- mengeling van branden en andere gebeurtenissen binnen Dreumel. Overigens, nog steeds krijg ik op geen enkele manier aanwijzingen dat het in Dreumel vaker brandt dan elders. Soms zelfs wel eens het tegenovergestelde, als ik lees dat er elders in de wereld weer eens halve steden of dorpen in de fik gaan en staan.
Dat is Dreumel en Nederland nog bespaard gebleven. Tot nu toe. De blauw gerande afbeeldingen zijn de 'normale' meldingen van dat jaar.
Aangezien ik telkens (probeer) perioden van 5 jaren weer (te geven) geef in de berichtgeving over de branden in Dreumel, resten nu nog 1909 en 1910. Die laat ik u hieronder zien, voor zover ik ze terug heb kunnen vinden in de diverse kranten uiteraard. Hoeveel branden en brandjes zouden er in de realiteit van alledag en allejaar geweest zijn, die nooit een krant bereikt hebben, vraag je je trouwens aldoor af. Alhoewel er meldingen tussen staan waarvan je je afvraagt waaróm ze in een krant staan, realiseer je dan al snel dat het toch meestal best omvangrijke branden zijn, waar bijna altijd een huis of meerdere huizen compleet afbranden, nog afgezien van schuren, hooimijten en vee. Ik kan u nu overigens al verklappen dat er -tot nu toe- in al de inmiddels beschreven jaren, slechts één slachtoffertje viel, een 4-jarig meisje in 1862.
Alweer 5 hele jaren verder. Ik had eigenlijk de kleine hoop dat naarmate (we) ik steeds verder de 20e eeuw in geraakte(n) met deze zoektocht, er ook steeds meer echte foto's van branden in de kranten zouden verschijnen. Maar dat is nog geenszins het geval. Weliswaar werd de eerste echte foto al in 1890 gepubliceerd, maar dat was een unicum, dat nog làng op navolging heeft moeten wachten voor wat heel veel, zeg maar gerust alle, andere kranten betreft.
1911 tot en met eind 1915 ... 7 branden in al deze jaren ...
Het lijkt wel eerder beter te worden met het aantal branden in Dreumel dan slechter. Beter in de zin dan van minder branden dan ik eigenlijk had verwacht. Waarom ik die verwachting had, is niet geheel duidelijk, maar het gonst/gonsde door m'n hoofd dat er altijd al veel branden zouden zijn geweest in Dreumel. Dus óf ik heb ze gemist (en ik weer zeker dat ik er enkele gemist heb, omdat het niet in alle kranten specifiek wordt gemarkeerd door Delpher), maar dan nog.
Het kan overigens ook erg goed zijn dat kranten-redacteuren het minder interessant begonnen te vinden om over brandjes in Dreumel te schrijven. Wellicht dat de overige wereld zich in het algemeen steeds meer aan hen begon te openbaren en dan gaan de al snel alvast in 't klad opgestelde artikeltjes over Dreumelse hete haarden, lang voor ze de drukpersen gehaald hebben, de prullenbakken in. Zou kunnen, ik weet dat uiteraard niet zeker.
En nee, foto's zijn nog steeds niet aan de orde helaas. Ik heb er ook maar weer wat 'gewone' Dreumelse krantenknipsels door gemixed deze keer. Dat zijn de afbeeldingen met de blauwe randen. De brand gerelateerde afbeeldingen heb ik toepasselijk met iets rood/oranjes omrand. Deze afbeeldingen bestrijken de periode tot en met eind 1920.
Vaak weet ik wel hoe lang ik bij benadering bezig zal zijn met het opstellen van een verhaal en zo een schatting kan dan wel eens dagen verschillen met wat ik verwachtte. Maar met dit verhaal was mijn schatting echt heel ver verwijderd van wat het in werkelijkheid blijkt te zijn en te worden. Het onderliggende probleempje is dat ik deze site niet per afzonderlijk verhaal wel of niet kan publiceren, maar slechts in z'n geheel (telkens àlle verhalen) wel of niet.
Zou ik het per verhaal kunnen updaten, dan zou dat een prachtige optie geweest zijn om veranderingen en aanpassingen in andere verhalen alvast te publiceren terwijl ik, ongemerkt voor wie dan ook behalve ikzelf, met dit enkele verhaal verder zou kunnen gaan. Maar de mogelijkheden van deze Strato-website maken dat onmogelijk en dus kan ik alleen maar de complete site opnieuw publiceren, als er weer een verhaal geheel af is. En zolang als een verhaal niet klaar is, kan ik het wel publiceren natuurlijk, maar komt dat niet-complete verhaal er niet-compleet ook op en dat is iets wat ik wil vermijden. Dus slechts publiceren als een verhaal helemaal af is en dat is wat dit verhaal betreft nog niet het geval. Nog lang niet. Daar merkt u niets van, behalve dat er onderwijl geen updates van de site verschijnen, zolang als ik met een verhaal bezig ben. Nou ja, in goed Nederlands zeggen we dan ... So Be It!
Het is me gelukt om weer 5 jaren door te bladeren in al die kranten die ongelofelijk veel en vaak over branden rapporten, maar -gelukkig maar- niet al te vaak over ons dorp. Toch weer heel wat vaker dan in de vorige 5 jaar. Vanaf 1916 tot en met 1920 heb ik maar 3 branden kunnen vinden, terwijl in de periode 1921 tot en met 1925 zowaar wel 19 branden. Een afgefikte rietmijt behoort daar overigens ook toe, dus is het niet allemaal even ernstig. Menselijke slachtoffers zijn er niet bij gekomen en er lijkt steeds minder gemeld te worden over beesten die het slachtoffer waren.
Met veel moeite moet ik mezelf echt dwingen om niet veel meer prachtig geïllustreerde advertenties erbij te plaatsen. Maar daar gaat dit toch al erg lange verhaal immers niet over. Maar heel af en toe toch eentje, of twee ...
Wèl naderen we het moment waarop er meer echte foto's geplaatst zullen gaan worden, vermoed ik, want die zie ik nu wel bij andere, waarschijnlijk belangrijker artikelen, in de krant verschijnen. Onderstaand de resultaten van deze laatste 5 jaren:
Onverdroten verder met het zoeken naar en af en toe vinden van de branden die toch wel een aanzienlijk aantal Dreumelse gezinnen hun huizen en onderkomens ontnamen. En soms ook hun schuren, hun vee, hun geld en bronnen van inkomsten. Gelukkig, mogen we echt wel stellen, heeft het in al die jaren die ik nu al door gewroet heb, nog maar 'slechts' aan dat ene meisje van 4 jaar het leven gekost. Toch zullen de catastrofale gevolgen van al die branden een mijlpaalachtige invloed hebben uitgeoefend gedurende de levens van al de personen die het mee gemaakt hebben. Waren huis en haard en veestapel dan ook nog -goed- verzekerd, dan had je tenminste nog het enorme geluk dat je het in redelijke overeenstemming met vóór de brand weer op kon bouwen, de snelheid waarmee overigens geheel afhankelijk was van hoe snel de verzekeringsmaatschappij de schadevergoeding over had gemaakt. (Ging dat trouwens cash, want veel Dreumelnaren zullen toen toch nog geen eigen bankrekening gehad hebben, vermoed ik?).
De navolgende beelden beslaan geen periode van 5 hele jaren. Maar slechts 1926 tot en met 1928. Dat heeft niets te maken met de hoeveelheid branden in déze periode, maar aanzienlijk meer met o.a. de gigabrand die zich in 1929 over een groot aantal Dreumelse huizen ontfermde en ten nadele van heel veel Dremelnaren Dus dat jaar behandel ik zo uitgebreid mogelijk geheel op zich staand. 1926 Kenmerkte zich trouwens ook niet door welke brand dan ook, maar door een ander natuurverschijnsel, waardoor Dreumel -en heel veel andere gemeenten- al veel vaker was en waren getroffen.
Deze beelden zijn van de periode 1926 tot en met 1928:
Ja, 1929 ... Vreselijk als je in al die kranten -vrijwel exact hetzelfde- leest over deze ramp, die tegelijk ongeveer 30 personen slachtoffert. Ik kende deze brand wel, al vanaf lang vóórdat ik er zelfs maar over na begon te denken om deze grootscheepse opsomming samen te gaan stellen. Ik had op de site van Tremele al een paar mooie afbeeldingen gezien, die dat overigens alleen maar waren en zijn ('mooi') uit oogpunt van duidelijkheid en beeldvorming. Het drama wordt er des te duidelijker en evidenter en dramatischer door.
Ik heb gemeend de plaatjes niet ongevraagd van Tremele over te nemen, in zoverre als ze niet digitaal openbaar zijn. Van 1 afbeelding op de Tremele-site heb ik geen openbaar digitaal bestand kunnen vinden en die vindt u dan deze keer ook in deze onderstaande afbeeldingen niet weer terug. Daarentegen heb ik weer een afbeelding getraceerd die weer niet op de Tremele-site staat en zo vullen we elkaar prachtig aan. Synergie, laat ik het maar zo noemen.
Niet in het minst is nog steeds van belang of er op merkbare en aantoonbare schaal misbruik zou zijn gemaakt van het moedwillig in brand steken van woningen en eigendommen. Tot nu toe (zie het krantenknipsel van 06-04-1928) ben ik slechts één enkele melding tegen gekomen van een rechtszaak die aan gespannen werd omdat de eigenaar van een woning ervan werd verdacht die expres in de hens te hebben gestoken. Alhoewel daar mijns inziens een stevige getuigenverklaring voor aanwezig was, werd ook deze dader uiteindelijk niet meer dader verklaard door de rechtbank. Zodoende nog steeds geen enkele persoon die ooit aangeklaagd, laat staan ook nog veroordeeld zou zijn voor opzettelijke brandstichting. Dat is na het -tot nu toe- doorzoeken van 129 jaar branden in Dreumel toch wel een aardig opmerkelijke vaststelling. En mogelijk wel tegengesteld aan de algemeen heersende opvatting dat het mogelijk anders zou zijn of ooit zou zijn geweest.
Goh, zeg ik, nu ik weer een groot aantal kranten heb door gekeken en geconstateerd heb dat het een heel veel omvangrijker en veel langduriger klusje is dan ik, voorafgaand aan dit verhaal, ooit had gedacht. Onwetendheid leidt regelmatig tot acties, waarvan je pas tijdens die acties begint te begrijpen dat het weer eens geheel anders is dan je dacht al te weten. Slechts het uiterste topje van wat er echt allemaal heeft gespeeld, leer je pas kennen als je in deze materie duikt en lang genoeg onder water blijft om het maximale boven water probeert te krijgen.
En dan nog kun je slechts af gaan op wat de geachte journalisten, die voor kranten schreven, schreven. Wie controleerde wat ze schreven op het moment dat ze het schreven? Ik kan nu de artikelen tegen elkaar afwegen en kom soms kwalijke vergissingen tegen. Het al dan niet verzekerd zijn van verbrandde goederen ... de hoogte van schades ... het aantal verloren dieren, het verkeerd noemen van namen van getroffenen, enzovoorts enzovoorts ...
Wederom heb ik moeten besluiten om niet een periode van vijf jaren in z'n geheel weer te geven. Was het eerder al 1929 dat een fikse spaak tussen deze inmiddels best wel goed geoliede en draaiende routine-van-5-jaren stak, nu is het de beurt aan 1933. Was 1929 heftig, dan overtreft 1933 dat in zeker niet geringe mate. Onderstaand tabelletje toont dit wel aan.
De brand op 4 april 1933 is er eentje van grote proportie en je vraagt je werkelijk af wat er allemaal heeft plaats gevonden met al die personen voor ze weer enigszins op orde waren. Inclusief de afhandeling van de verzekeringen. Ik ga zo verder met 1934 en de rest (de planning is tot en met 1995 door te gaan met scannen en noteren en screenshots maken) en wie weet wat ik nog allemaal tegen kom aangaande niet goed verlopen claims of uitbetalingen. Maar tot nu toe lijkt alles regulier te verlopen, afgezien van die vreselijke branden zelf dan !!
Het gebeurt, gelukkig regelmatig, dat ik weer op een andere locatie, of in een ander document, afbeeldingen zie, die net weer beter of duidelijker zijn dan die, die ik in deze eerdere afbeeldingen al gebruikte. Dat gebeurde me -17-06-2016- zojuist weer. Ik ben ijverig doende met het samen stellen van het hele lange verhaal over 'Saillant Dreumel' en kom zowaar een foto van de grote band in juli 1931 tegen, waar ik nog geen foto van had. En daar direct onder een betere foto van de brand in april 1933. Dus wat weerhoud me ervan om die alsnog aan u te laten zien. Niets eigenlijk. Hier zijn ze en aan U om te beoordelen of het daadwerkelijk betere foto's zijn dan de eerder hierboven getoonde.
Even tussendoor, als interessant intermezzo tussen al deze branden, al is het er wel degelijk aan gerelateerd. Anders zou het hier niet goed op z'n plaats zijn.
In 1932 vindt er een brand plaats tegenover het huis van de Dreumelse familie van Lubeek. Die brand vond rond 13 juli 1932 plaats en u zult de melding van die brand dan ook niet al te ver hier boven makkelijk terug kunnen vinden. Maar, weest gerust, ik herhaal die melding onderstaand nog een keer. In dat artikel staat dat het huis van de Weduwe L.C. van Lubeck nog maar net gespaard kon blijven, alhoewel de woning wel enige wonden op liep als gevolg van de brand er direct tegenover.
Nu is de Wed.L.C. van Lubeek ... mevrouw Helena Catharina Johanna Aleida Weijn, en ze was getrouwd met Leonardus Cornelis Lubeek, verver van beroep. Het niet zo heel toevallige toeval wil dat ik daar al eens eerder een pracht verhaal over heb geschreven (Klik HIER) en destijds -en nog- regelmatig contact had en heb met de huidige bewoner(s) van dat identieke -dus net niet verbrandde- pand. Leo van Lubeek woont daar nu met zijn vrouw en ik stuurde hem dat bericht over deze brand. En kreeg als reactie retour dat hij dat artikel nog niet kende. En dat was niet het enige dat ik van hem retour kreeg.
Zie hieronder wat hij me ook nog stuurde, waarvoor weer veel dank, Leo. Prachtig, een echt hartstikke mooie foto.
(18-05-2016): Is het nou een hele rare redenering om te veronderstellen dat naarmate de jaren, die ik weer geef, steeds dichter 2016 naderen, er tegelijkertijd verondersteld zou mogen worden dat het in Dreumel beschikbare brandblusmaterieel steeds beter zou worden en dus ook steeds beter in staat zou geacht moeten worden om adequaat en steeds adequater branden te bestrijden?!
Nou, ik kan u verklappen dat daar echt helemaal niets van te merken is als je die schier eindeloze reeks krantenknipsels aan je voorbij ziet komen en leest. De gemeenteraad van Dreumel heeft er geen geld voor (over?) en herhaaldelijk lees je dat de brandweer geen water heeft (!!?) om te kunnen blussen en/of met een soort sullige handpomp aan komt, waarmee amper een bescheiden kampvuurtje geblust zou kunnen worden. Laat staan meerdere woningen en schuren en café's en werkplaatsen en beesten en inboedels omvattende grote brandhaarden.
Het is dus helemaal geen al te groot wonder dat het aantal Dreumelse branden in 1834 weer zo een totaal niet verwachtte omvang aanneemt, dat ik toch maar weer heb moeten besluiten om alleen maar 1934 in de onderstaande afbeeldingen weer te geven, daar waar ik aanvankelijk dacht zowel 1934 als 1935 tegelijk te kunnen behandelen. Maar dan wordt de totale afbeelding met al die screenshots van krantenknipsels gewoon veel te omvangrijk. Kijk maar eens, bij gelegenheid, met me mee. Het is -helaas- weer schering en inslag èn brand in 1934 ...
Goed (nou ja!), dus hier dan alle (nee da's niet waar, bij lange na niet allemaal, maar wel in totaal het juiste aantal branden weergevend) krantenartikelen over slechts één jaar, te weten 1934:
(19-05-2016): Nou, vandaag ook 1935 kunnen afronden en de stand van zaken kunnen totaliseren voor wat betreft de laatste 5-jarige periode.
Goh ... Bizar ... 29 Branden vanaf 1930 tot en met 1935. Dat is veruit de hoogste score in perioden van 5 jaar. De eerste registratie, zelfs vanaf 1833 tot en met 1879, had er 'maar' tien. Natuurlijk moeten of hoeven we ons daar nu geen zorgen meer over te maken, maar deden ze -de bewindvoerders- dat toen dan wel? Nog steeds staat in bijkans de helft van de berichten dat de brandweer met onbeholpen apparatuur aan komt. Of niet blust omdat er weer eens geen water was. Of, als er wel water is, toch niet blust. omdat het pand toch als verloren moet worden beschouwd.
En nergens een bericht dat de gemeenteraad ijverige pogingen in het werk stelt om betere brandbestrijdingsmiddelen aan te schaffen. In tegendeel, het gemeentehuis wordt van binnen geheel verbouwd, zodat het beter aan het doel voldoet. Zouden ze zich ooit afgevraagd hebben of het aanwezige arsenaal brandblusmaterieel wel voldeed? Er werd in ieder geval met geen letter over geschreven.
Verder viel me uitermate op dat er geen foto's meer getoond worden van deze branden. Nu was het wel zo dat het overal in Nederland brandde als fakkels en dus zou het zomaar kunnen dat de hoofden van kranten gedacht hebben ... dan maar geen foto's ... in plaats van de hele krant gevuld met alleen maar brandende woningen, hofsteden, schuren, werkplaatsen, boerderijen en hooimijten. Daar kan ik wel een weinig in komen en het is natuurlijk ook veel belangrijker om wel foto's te laten zien van koninklijk nieuws ... of van nazi Duitsland in opkomst ... of van neerstortende zeppelins ... of van de laatste mode en badpakken ... of ... of ...
(20-05-2016): Uiteraard had ik weer dagenlang kunnen blijven proberen om alle afbeeldingen van een 5-jaar-durende periode in één afbeelding te proppen. Ik maak daarbij overigens gebruik van Power Point, dat toelaat dat je hele grote achtergronden, in mijn geval spierwit, importeert en daar kan ik dan alle gevonden en toepasselijke images op samen brengen en voorzien van teksten, pijlen, kaders, en dergelijke.
Maar nu al heb ik al een aanzienlijke image-verzameling, alleen al voor wat betreft 1936. Dus dan maar eerst dit enkele jaar en daarna verder zien wat de rest van deze 5-jarige periode (1936-1940) dan eventueel nog in petto heeft. Mocht het zo zijn dat weer omvangrijke image-aantallen worden gevonden in de resterende 4 -van deze 5- jaren, dan zal ik alsnog gedwongen worden om weer een deel en niet het geheel op te hoesten in dit verhaal. 't Is dan niet anders.
Overigens blijkt ook dit jaar weer hoeveel vriendelijke relaties er bestaan tussen de Dreumelse gemeenteraadsleden. Géén dus, als ik al die verslagen lees die erover gepubliceerd worden. Best wel niet leuk, als je bedenkt dat ze het belang van Dreumel altijd prominent voor ogen dienden te behouden, maar een niet gering aantal keren slechts onderlinge veten te beslechten leken te hebben. Besluiten over de brandweer lees ik zelden, zeg maar nooit.
1936 derhalve ...
(21-05-2016) : Het is nauwelijks te geloven, maar de periode vanaf 1937 tot en met 1940 kan zowaar in één enkele afbeelding samen gevat worden. Minder branden, althans minder branden waar de kranten verslag van deden. Geen idee hoeveel het er echt zijn geweest, want je maakt mij niet wijs dat er van ieder klein brandje melding werd gemaakt in de krant of kranten.
Wat toch nog steeds wel op blijft vallen is de -matig tot slechte- verhouding tussen de Dreumelse Raadsleden. Ik ben er van overtuigd dat tussen de mondelinge schermutselingen door, slechts de excessen een plekje wisten te veroveren in de kranten en dat er veel goeds in Dreumel gebeurde, dat dat plekje niet wist te bemachtigen. Toch verbaast het me keer op keer dat een aantal raadsleden chronisch niet met elkaar kon 'akkederen'.
De 'Oranje-boom'-saga sijpelt ook nog steeds door alle andere berichten heen en voor zover ik heb kunnen nagaan, werden uiteindelijk enkele boetes bepaald en betaald en was daar de kous eindelijk mee af. Op Tremele.nl wordt uitgebreid verslag gedaan van deze affaire.
En, het zal niet waar zijn, een nieuwe gemotoriseerde brandspuit voor de brandweer, aangeschaft in 1939. En dan maar hopen dat het aantal branden zienderogen zal afnemen. Daar was 1940 al een aardig voorbeeld van, maar ... branden er in dat jaar geen woningen tot de grond toe af ... dan werden ze, en hun bewoners, wel door het kruiende ijs in de rivieren bedreigd, beschadigd en vernield. Niet van de regen in de drup, maar van de brand in het ijs.
En mocht je vervolgens, tegen de tijd dat ze zon weer hoog aan de hemel stond en de vogeltjes weer zongen, van plan zijn om je nieuwe huis te willen bouwen op dezelfde plek, nadat je het door de verzekering uitgekeerde bedrag (eindelijk ?) had ontvangen ... dan werd dat inmiddels grotendeels tegen gehouden door een nieuwe wet op de dijkbescherming. Geen nieuwbouw meer langs de dijken, daar waar de bescherming ervan belangrijker werd geacht. En trouwens ook geen schadevergoeding van de overheid voor de slachtoffers, voor het niet meer daar kunnen bouwen waar ze wilden. Dus ... nood gedwongen verhuizen.
Overigens, in de hele periode 1935-1940 waren er slechts 9 branden waar de kranten 100-uit over te melden hadden, meestal, bijna altijd met allemaal vrijwel identieke berichten. Wèl zeer geregeld met telkens andere schrijfwijzen van vooral achternamen, andere aantallen van slachtoffers onder de veestapel en hooimijten en of het verbrande nou wel of niet, of niet helemaal, verzekerd was. Desondanks nog steeds geen enkele melding ontmoet van grote rechtszaken, die duidelijk zouden maken dat er gesjoemeld zou worden met opzettelijke branden en nadien dus te claimen verzekeringsgeld. Niets daarvan ... tot op heden.
(21-05-2016) : Vol goede hoop op steeds minder branden en vol nog veel meer hoop dat dit verhaal toch maar eens -eindelijk- een einde mocht gaan vinden, begonnen met de krantenknipsels van 1941 ... en 1942 ... en 1943 ... en 1944 ... en 1945.
En ... grote verbazing alom, ook al zit ik hier in m'n uppie. Het zou met de tweede wereldoorlog te maken kunnen hebben, waarin wellicht sancties aan kranten werden op gelegd. En werden er derhalve massa's minder kranten gepubliceerd en al helemaal geen meer met Dreumelse, maar ook slechts heel erg sporadisch, branden elders. Deze 5-jarige periode is er eentje die me uitzonderlijk verbaasde en die ik met gemak en grote eenvoud in één enkele afbeelding kan weer geven. Overigens, ook geen meldingen over andere toestanden, die normaliter alle krantenkaternen haalden. En ineens ook geen problematieken meer tussen Dreumelse Raadsleden. Ook een manier om het probleem op te lossen ... als je er niets meer over schrijft en leest, bestaat het niet meer. Was dat maar waar !!
 | Het Verzet Een speciale uitgave van de krant Trouw. Ik denk niet dat het in een echte krant heeft gestaan. Trouw - 23 Januari 1945 - Het Verzet.pdf (7.86MB) |
Een speciale uitgave van de krant Trouw. Ik denk niet dat het in een echte krant heeft gestaan.
| Trouw - 23 Januari 1945 - Het Verzet.pdf (7.86MB) |
(21-05-2016) : Ik geef het eerlijk en ruiterlijk toe ... na al een complete maand zowat al bezig te zijn geweest met (op werken overdag en slapen 's nachts na) alléén maar zoeken en en af en toe vinden van Dreumelse branden, en in de veronderstelde wetenschap dat ik nog helemaal tot en met 1995 te gaan had, zonk me de moed wel een beetje flink in m'n sokken (binnen heb ik geen schoenen aan).
Maar wat ik nu plotsklaps en geheel onverwachts ontmoette op Delpher, was toch een tegenvaller. Omdat het mijns inziens flink afbreuk doet aan het doel van mijn naspeuringen. Namelijk àlle branden weer proberen te geven, die in Dreumel hadden gewoed, vanaf ongeveer 1800 tot zo recent mogelijk.
Ik laat u maar direct het trieste resultaat zien, deze keer zelfs een periode van 15 hele jaren, te weten 1946 tot en met 1960:
En wat triest dat we het tweede slachtoffer te betreuren hebben. De heer J. van Rhijn, die op 82-jarige leeftijd een binnenbrand in zijn eigen woning niet overleefde. Ja, ouderen moeten immers toch zo lang mogelijk op zichzelf blijven wonen!! Was toen zéker nog de slogan.
Als die trend zich handhaaft en ik steeds geen of nauwelijks berichten meer tegen ga komen over Dreumelse branden, dan zal ik verder volstaan met slechts die weer te geven die ik nog wèl tegen kom, in plaats van alsmaar half lege afbeeldingen als hierboven te laten zien waar niets noemenswaardigs meer in staat.
(21-05-2016) : En zo geschiedde. Met razende snelheid schoot ik ineens van 1960 via nog een paar branden naar 1995 toe. Natuurlijk was ik op zoek naar kranten waarin zowel 'Dreumel' als 'brand' voor kwamen, maar dan nog heb ik een aardige kater over gehouden van deze laatste jaren, die nog in de kranten van weleer vereeuwigd werden. Zoveel en uitgebreid de kranten vóór de tweede wereldoorlog over branden bleven schrijven, tot half vervelens toe, zo bitter weinig werd over het identieke onderwerp geschreven na dat wereldomvattende drama 1940-1945.
Wikipedia brengt mij en u er digitaal van op de hoogte dat de kranten gedurende de wereldoorlog flink 'gemuilkorfd' werden:
"De nog bestaande kranten werden zodanig gemuilkorfd dat hun berichtgeving niet meer was te vertrouwen. Hieronder vielen het Algemeen handelsblad, de Volkskrant, De Tijd, de Nieuwe Rotterdamsche Courant en de Gelderlander. Dagelijks werden zij 'gebriefd' hun berichtgeving aan te passen aan wat de bezetter wenste te horen èn weg te laten.
De Telegraaf was aanvankelijk de enige van de gevestigde kranten die het aandurfde, niet álle gecensureerde berichtgeving voor zoete koek aan te nemen"
Het is derhalve niet geheel onverklaarbaar waarom de berichtgeving tijdens de wereldoorlog zo veranderde, dan wel geheel afwezig was en bleef. Waarom dit beleid na de oorlog niet weer op het niveau terug is gekomen zoals het was ervóór, dat kan ik niet verklaren. Het zou in theorie kunnen dat er geen branden meer waren, of dat de kranten ze niet belangrijk meer genoeg vonden om erover te berichten, op ernstige branden na dan.
Onderstaand zijn dat dan ook nog de enige die terug te vinden waren en zijn in de jaren 1960-1995. (Delpher heeft geen kranten gedigitaliseerd na 1995).
Zo ben ik toch veel en veel eerder dan verwacht ineens aan het eind gekomen van dit toch al wel erg lange relaas. Ik betwijfel in hoge mate of er ooit iemand is die alles door zal gaan zitten lezen en dat kan ik nog goed begrijpen ook. Je moet er haast een vrije dag speciaal voor willen opofferen. Ik heb er bijna een maand over gedaan en heb ongelofelijk veel kranten de revue moeten laten passeren om bovenstaand relaas te kunnen samen stellen. Een samenvattinkje:
Afsluitend laat ik u nog een opsomming zien van alle branden die ik uitgebreid heb getoond in alle bovenstaande afbeeldingen. Ik heb er maar een Excelletje van gemaakt, want anders past het niet goed in de breedte van deze website.
Ten slotte kan ik aan de hand van alles wat ik gelezen en gezien en hierboven weer gegeven heb, zeker niet melden dat er malversaties hebben plaats gevonden met branden en verzekeringen. Niet één keer wordt er iemand in hechtenis genomen, laat staan veroordeeld, voor het moedwillig aansteken van een brand of wordt een slachtoffer voor het gerecht gesleept door een verzekeringsmaatschappij. Niet één keer.
In alle jaren die ik geprobeerd heb weer te geven, tussen 1800 en 1995, werden 145 meldingen gedaan in de kranten. Dat is 1.3 branden per elk jaar. Geen enkele reden of aanwijzing dat er op welke uitgebreide schaal dan ook met intentie getracht werd verzekeringsgeld te innen, door het opzettelijk in de hens steken van eigendommen. Dat gerucht -voor zover het nog bestaat- kunnen we als compleet achterhaald beschouwen. Dan is dit verhaal toch nog ergens goed voor geweest.
 | Een samenvatting van alle in kranten gevonden Dreumelse branden 1833-1985 Dreumel brandt.xlsx (2.86MB) |
| Dreumel brandt.xlsx (2.86MB) |
(22-05-2016)