Het is niet de eerste keer dat het aan de orde komt of zal komen, tijdens de samenstelling van de verhalen die deze website –gaan- vullen. Telkens lijken getuigen er nauwelijks toe te doen bij het te boek laten stellen van weer een kersverse Dreumelnaar of –nares. Als vader die zijn kind komt aangeven, of als je wilde trouwen, of zelfs als je was overleden, waren er mensen nodig die lijfelijk aanwezig waren bij de acties die een gemeentelijk secretaris diende uit te voeren, al naar gelang de reden waarom aangevers, trouwlustigen of nabestaanden voor hem waren verschenen. Soms waren de getuigen relaties of familie, vaak bleek zulks zeker niet uit de niet echt uitvoerige informatie die de secretaris vermeldde en soms, nee best wel heel vaak, waren sommige en dezelfde personen zelfs jarenlang getuige op àlle akten die geproduceerd werden.
Toch lijken er niet echt definieerbare, maar desondanks opvallende, relaties te bestaan tussen de personen op veel opvolgende akten. Een mooi voorbeeld zijn de eerste vier Dreumelse geboorteakten uit den jare 1852.
Telkens een op en neer vriendendienst, of een afspraak tussen twee vrienden of buren, of hoe regelden ze dat destijds eigenlijk ? Sterker nog, waren het wel vooraf geregelde afspraken, of moeten we het nog steeds als grote toevalligheden, en niets bijzonders, beschouwen. Het jaar 1852 verloopt verder redelijk normaal, als je je oordeel tenminste zou moeten vellen aan de hand van summier informatieve geboorteakten alleen. Maar tegen het eind van dat jaar zien we toch weer een herhaling van inmiddels iets bekendere zetten.
Waren dit dan alleen gedurende 1852 opgeld doende verschijnselen? Nee, hoor. Ook in 1853 wordt deze 'traditie' dapper voort gezet.
Vreemd, dit onverklaarbare samenspel tussen getuigen, die ineens een (één !!) akte verderop vaders worden en zijn. Een week later …
Alsof aanstaande vaders die in de stellige veronderstelling verkeerden binnenkort aangifte van een geboorte te zullen gààn doen, eerst Dreumel afstroopten, op zoek naar vaders die zeer binnenkort ook (verwachten) vader (te) worden, maar dan eerder dan zij. En ze vrijwillig aanboden getuige te willen zijn voor de even-eerder-dan-zij-aanstaande-vader. Erg praktisch –en waarschijnlijk- lijkt dat geheel niet. Het valt te betwijfelen of de kreet 'uitgerekend zijn' al in zwang(er) was destijds en dus kon je als toekomstige vader er slechts ruimschootse slagen naar slaan en niets concreets over een bevaldatum te berde brengen. Dus hoe werd dan bepaald welke zwangere vrouw het eerst zou kunnen gaan bevallen. Nee, waardeloze hypothese eigenlijk, van der Giesen.
Nog één … nee, twee ... het lijkt eerder regel dan uitzondering !!
En wie is er getuige op de hier boven getoonde geboorteakte no. 25? Behalve dan Johannes Numans, die al vele jaren lang getuigde op diverse soorten akten!
Inderdaad, Jan Verhagen, arbeider, jong 39 Jaar.
En wie verschijnt er -maar liefst 9 dagen verderop- op 29 april 1853 alwéér op het stadhuis om als kersverse vader een ieder, en vooral de secretaris van de burgerlijke stand, te laten delen in zijn ongebreidelde vreugde over de geboorte van zoon Gradus Verhagen, waarvan zijne huisvrouw Gijsberdina de Jong op 28 april is bevallen, om maar liefst drie uur des morgens. (Akte no.26!)
Natuurlijk ... Jan Verhagen weer. En weer direct volgend op de vorige geboorteakte.
Op de website van http://geneaknowhow.net/faq/bevolking/bs.htm wordt een stukje geciteerd uit het Handboek voor Burgerlijke Stand ambtenaren (uit 1881) en dat handelt over getuigen. Quote: Volgens Van Hall Handl. burg. regt p 189 en Vaillant p 51 dienen de getuigen niet om de waarheid te bevestigen der verklaring of aangifte, waarbij zy tegenwoordig zyn, maar wordt die verklaring of aangifte zelve, ook door hunne tegenwoordigheid, eene solemnele handeling. Ik geloof echter dat ze dienen om door hunne handteekening te bevestigen dat de comparanten datgene hebben verklaard, wat de ambtenaar in zijne akte opgenomen heeft. Ten onrechte mist men hier eene algemeene bepaling over 't vermelden der bloed- en aanverwantschap waarin comparanten en getuigen staan tot de personen, wie de akte aangaat. Er is, dunkt mij, geen reden om ze bij eene geboorteakte niet, bij eene huwelijksakte wel te vermelden...".Unquote.
(Jodi: Op geboorteakten werden altijd slechts 2 -ogenschijnlijk telkens willekeurige- getuigen genoemd. Voor huwelijken moesten echter standaard 4 getuigen op komen draven, waarbij tevens de relatie -zo die al bestond- werd geduid van de getuigen ten opzichte van de gehuwden. Het opstellen van overlijdensakten noodzaakte de aanwezigheid van 2 getuigen, waarbij ook melding werd gemaakt van de relatie tussen getuigen en overledene. Overigens, die relatie kon ook 'Niet verwant aan ...' zijn).
Je zou je hoofd er makkelijk over kunnen breken, tijdens het proberen te vinden van een logische verklaring voor dit fenomeen en mogelijk is er een uiterst simpele verklaring voor.
Je zou je hoofd er makkelijk over kunnen breken, tijdens het proberen te vinden van een logische verklaring voor dit fenomeen en mogelijk is er ergens een uiterst simpele verklaring voor te vinden. Die ik overigens nog steeds niet heb kunnen vinden, ondanks gemotiveerde zoektochten in de digitale wereld.
De kwellende vragen zijn en blijven derhalve :
- Hoe komt het dat een persoon ALTIJD éérst getuige is en daarnà pas vader wordt, en nooit andersom ?
- Hoe komt het dat zulks ELKE KEER gebeurt bij direct opvolgende akten, en er nooit akten tussenin zitten ?
- Hoe kwamen deze schijnbare samenwerkingsverbanden of afspraken tot stand ?
- Had het gemeentehuis hier nog een belanghebbende, of wellicht zelfs een dirigerende, rol in ?
- Kregen getuigen geld voor de verlening van getuigen-diensten ?
- Zou het kunnen dat personen geen léges (betaling voor werkzaamheden van de overheid) schuldig waren
als ze zelf geboorteaangifte kwamen doen, als ze ook (eerder) al getuige waren geweest ?
Stuur uw eventuele suggesties ter opheldering van dit zich alsmaar repeterende mysterie gerust naar karibuni@tele2.nl AUB.
Er is uiteraard wel -heel veel- wetgeving hierover ge- en beschreven, met name ook over geboorteakten en daarbij te pas komende getuigen. Aangezien dit vrij droge, zelfs gortdroge kost is, besluit ik dit verhaal daarmee en wens u veel plezier toe met het eventueel daarvan doornemen. Ooit, in het verleden en ook nog wel recent, word ik er regelmatig op aangesproken dat ik te lange zinnen bezig, aan het eind waarvan men zich het begin niet meer weet te heugen. Dus ... veel plezier nogmaals met deze artikelen in wetboeken uit verschillende perioden van de 19e eeuw ...
Nergens wordt verwoord, omschreven, verklaard of veroordeeld wat in bovenstaand verhaal wordt geconstateerd. Het staat en stond een ieder destijds vrij om te doen wat de burger, getuige of vader, goed dunkte, als het wat de gemeentelijk secretarissen van de burgerlijke standen maar door de wettelijke beugels kon.
Einde verhaal, lètterlijk.