Drie keer scheepsrecht … Als iets pas na meerdere pogingen toch lukt. Het nummer drie heeft, opvallend genoeg, een hele speciale status tussen de andere meer reguliere getallen. Gemiddeld staat de door de bank genomen mens er nauwelijks of zelfs nooit bij stil, maar de speciale status van het getal drie werd ooit veroorzaakt door de vader, diens heilige zoon en de heilige geest. Een blijkbaar onafscheidelijke drie-eenheid. Www.onzetaal.nl  leert ons nog een paar, nee, méér, opvallender en mogelijk wel treffender voorkomende gevallen waar drie uitzonderlijker door werd.

- In de rechtspraak werd drie keer per jaar een rechtszitting gehouden en die duurde dan drie dagen.

- Als je een eed niet zonder haperingen aflegde, werd je verondersteld die eed in het geheel niet te hebben afgelegd. Echter, bij belangrijker zaken werd je drie keer de mogelijkheid geboden die eed correct af te leggen.

- Eén keer niet komen opdagen bij een zitting, werd je al niet in dank afgenomen. Twee keer, nog minder. Maar na drie keer verstek laten gaan, moest je de vanwege rechtswegen dan wettelijk opgelegde consequenties volledig dragen.

- Werd je geacht je bezit van een huis aan te tonen, dan moest je dat huis minstens drie dagen bezitten en minstens drie gasten hebben uit genodigd.

- Wilde je dat huis vervolgens verkopen, dan moesten kopers soms driemaal bieden. Het heden nog steeds gebruikte ‘eenmaal, andermaal, verkocht’ vindt daar zijn oorsprong.

Nu ieders prangende nieuwsgierigheid, over waarom ‘drie’ toch specialer is dan de andere getallen, volledig is bevredigd, even terug naar een oude Old Cows, gepubliceerd in mei 2013. Dat verhaal (Klik op deze link om naar dat verhaal over te stappen »») ‘tweeledig tweelingenleed’. ‘Twee’ stond daar in het middelpunt van de redactionele belangstelling en een aantal echtparen die het voorrecht hadden ouders te mogen worden en blijven van tweelingen, werd daarin bijzonder voor het voetlicht geplaatst. Overigens ook wel degelijk de kortstondigheid van de levens van sommige van die tweelingen, of zelfs het geheel ontberen van enig leven.       

Totaal niet geheel toevallig werd onlangs de overlijdensakte geregistreerd van …… Marcellis Smulders. Hij overlijdt in Dreumel op 74-jarige leeftijd, op 14 juli 1882. Op zich, met name voor wat de registratie betreft, een nauwelijks zich van andere overlijdensakten onderscheidend document.

Maar dat verandert al heel ras als deze overlijdensakte opgeslagen dient te worden in het persoonlijke dossier van de overledene. Het is geen geheel uniek gebeuren, maar wel degelijk een hoge uitzondering. Dat een persoon zowaar drie eigen persoonlijke dossiers blijkt te hebben.

Eén persoonlijk dossier is zeer te doen gebruikelijk en alle informatie over individuele Dreumelnaren wordt ook bijna altijd slechts in één enkel dossier vervat. Een volslagen willekeurige selectie uit de vele dossiers … één dossier voor één persoon.

Twéé persoonlijke dossiers wordt al beduidend exceptioneler. Dat vindt plaats als een persoon twee keer trouwt en een persoonlijk dossier verkrijgt samen met ieder van zijn of haar opeenvolgende partners. Opdat respectievelijke akten specifieker kunnen worden op geslagen. Zoals bijvoorbeeld …  

Drie persoonlijke dossiers behoort tot de best wel erg zeldzame uitzonderingen. Marcellis Smulders behoort tot deze speciale categorie. Maar er zijn er wel een ‘paar’ meer. Voor zover ze konden worden vast gesteld aan de hand van digitaal beschikbare akten, zijn dit ze ‘allemaal’: 

Alleen Leendert van den Hurk 'gelukte' het om 4 persoonlijke dossiers te bemachtigen. Heel trots zou hij daar niet op zijn, als hij er al weet van zou hebben gehad, hetgeen gelukkig niet het geval is. Vier persoonlijke dossiers betekent namelijk tegelijkertijd drie overleden echtgenoten en dàt is pas intens triest.

In hoeverre Marcellis heeft kunnen profiteren van de tand des tijds in 1807 en opvolgende jaren en of hij de geneugten binnen het gezin van ouders Otto Smulders & Geertruij van Waerdenburg heeft moeten delen met broers en of zussen, is niet compleet bekend en ook van onderschikt belang voor het vervolg van dit, bereid u er maar vast op voor, steeds droeviger wordende relaas. Drie keer trouwen doe je niet om geen reden.

Marcellis wordt arbeider en na verloop van tijd stapel verliefd op Anna Jansen. Een Dreumelse schoonheid die ook voor het eerst het daglicht in Dreumel aanschouwde. Op maandag, 2 november 1812. Althans, dat wordt op de huwelijksakte geschreven, op 30 mei 1834.  

«

« 

Maar een waarlijke geboorteakte van Anna Jansen bestaat niet. Dat levert aanzienlijke problemen op als je het voornemen hebt om te gaan trouwen. En kun je niet anders dan een alternatief document op laten stellen, de zogenaamde 'akte van bekendheid':

In een lijvig aantal bladzijden verschijnt ten overstaan van Antonius Schouten, ‘vredesregter des cantons Druten, Provincie Gelderland’ en de griffier... Anna Jansen, arbeidster, die te kennen geeft in het huwelijk te willen treden met Marcellis Smulders. Doch … ‘in de onmogelijkheid verkeert om hare geboorteacte daartoe te produceren als zijnde zij op de Registers van den Burgerlijken Stand, blijkens getuigschrift van de Burgemeester van Dreumel … niet ervintelijk, weshalve zij zich tot dit Vredesgeregt heeft gewend, ten einde in het gemis der geboortetakte voor een behoorlijke acte van bekendheid te voorzien …’.

Een akte van bekendheid had tot doel de geboortedatum zo nauwkeurig als maar mogelijk te laten definiëren door een aantal getuigen. Zeven getuigen waren in onderhavige casus opgeroepen en alle zeven waren buren en goede vrienden ‘der requirante’. Zij verklaren alle-7 dat Anna de wettige dochter is van Aart Jansen en Johanna van Eck en dat alle-7 … ‘wel te weten dat zij aldaar op den tweeden November achttien honderd twaalf is geboren, gevende tot redenen van wetenschap de tweede, derde, vijfde, zesde en zevende getuigen dat zij zijn de naaste buren van de requirante en derzelve ouders en in die betrekking zich de tijd der geboorte gelijk die bereids is opgegeven nog zeer wel te herinneren, gelijk zij met de overige getuigen tevens zijn geweest goede vrienden en in dagelijkschen omgang met de ouders voornoemd ten gevolge waarvan zij de opgegeven omstandigheden nog duidelijk kunnen voorstellen … wetende met betrekking tot de vermoedelijke reden waarom de geboorteacte der requirante niet kan worden geproduceerd niets anders te verklaren dan dat de aangifte dier geboorte waarschijnlijk is verzuimd geworden…’ (Vader Thomas Aart Jansen was in 1812 'gewoon' vergeten aangifte te doen van de geboorte van zijn en Jonanna van Eck's dochter).

Dit viertal bovenstaande bladzijden werd vol beschreven op 13 mei 1834 en het getuigt van een ongemeen en zeer exceptioneel goed geheugen, dat de meeste getuigen, 22 jaar na Anna’s geboorte, zich nog goed kunnen herinneren dat ze op 2 november 1812 werd geboren. Ze hebben het ongetwijfeld ook nergens genoteerd, aangezien enige kennis van lezen en schrijven slechts bij zeer weinigen aanwezig was in 1812. 

Een en ander wordt op deze -zeker niet unieke- manier weer recht getrokken en na afloop van de dertigste mei 1834 waren Marcellis Smulders en Anna Jansen dan toch echt in de echt verbonden.

Enigszins opvallend, maar wel nu en blijkbaar niet toen, is dat op een andere huwelijksbijlage, de overlijdensakte van de moeder van Marcellis, Geertrui van Weerdenburg, wordt gesteld dat zij de echtgenote zou zijn van Arien J. de Jong. 

Maar de vader van Marcellis Smulders, waar zij mee verondersteld wordt getrouwd te zijn (uit de huwelijksakte):

… heet toch Otto Smulders en geen Arien J. de Jong. 

«

Dit zo spontaan en adhoc onverklaarbare even terzijde schuivend ten faveure van de continuering van deze Old Cow, beginnen Marcellis en Anna aan hun huwelijk. En met veel begrip en empathie voor het pas getrouwde stel, om nog maar geheel niet te spreken en wel te schrijven over de ongetwijfeld hoog gespannen verwachtingen van wederzijdse ouders en niet veel minder overige familielieden, zullen ze er vrij aanstonds toch driftig en ijverig gestreefd hebben naar een niet gering aantal nakomelingen.  

Dapper zal het echtpaar deze grote tegenslag geprobeerd hebben te boven te komen en wellicht zelfs weer pogingen hebben ondernomen om toch weer voor gezinsuitbreiding te zorgen. Maar op …8 februari 1844 overlijdt Johanna Janssen, ehevrouw van Marcellis Smulders.

»

               » 

De eerste keer scheepsrecht lijkt volkomen gestrand. Het oorspronkelijke –en naar niet veel later zou blijken eerste- persoonlijke dossier van Marcellis Smulders kan en moet hiermee afgesloten worden.

Maar dan kunnen we gelukkig vast stellen dat op … 

Maar wat een nauwelijks voor te stellen deceptie. Overlijdensakte no.18 & 19 juni 1845, om zeven uur ’s avonds:  

Een levenloos ter wereld gekomen tweeling nota bene. 

Wat een niet voor te stellen ontnuchterende ontgoocheling moet zich van beide ouders hebben meester gemaakt. Zoiets lijken mensen emotioneel toch nooit meer met opgeheven hoofd te boven te kunnen komen immers. Marcellis maakt dit nu voor de tweede en derde keer mee. 

Maar 1845 was nog niet ten einde, met name niet wat slechte tijdingen betreft.

Op 3 oktober 1845 … 

Hoe Marcellis zich heeft ontworsteld aan de diepe droefenis en intense verslagenheid die hem toch lang in diepe duisternis moet hebben gehuld, is uiteraard niet en nergens gedocumenteerd. Maar uit het feit dat hij voor een derde keer, op 2 juli 1846, te Lith … 

… trouwt met Maria Anna van den Boogaard, levert toch een nauwelijks  anders te verzinnen beeld op, als dat hij de moed nog lang niet heeft op  gegeven en bereidt is zich ondanks alles toch weer optimaal in te zetten  voor een zo voorspoedig mogelijke toekomst voor zichzelf, zijn vrouw en eventuele kinderen.

Maria Anna wordt –op z'n  Frans als Marie Anne- op 13 augustus 1811 te Lithoijen geboren, gelijk overigens ook Johanna van Lent (te Lithoijen werd geboren): 

Zo ongewild tussen de regels door vraag je je in complete onwetendheid af hoe je als 35-jarige derde vrouw van de nu 38-jarige, 2 keer weduwnaar zijnde en 3 x kinderen verloren hebbende Marcellis, om kunt gaan met deze niet meer uit te wissen geschiedenis. We weten het niet!

Je zou ook hartstochtelijk hopen dat dit echtpaar er dan nu wèl in zou slagen om, gegeven de toch al moeizame levensomstandigheden in dat tijdgewricht, zich zo goed en kwaad mogelijk te profileren zoals het een Dreumels echtpaar betaamt en zoals ze zich dat zelf ontegenzeglijk ook voorgesteld en –genomen zullen hebben.

Maar het liep wederom gehéél anders.

   Drie huwelijken verder. Twee vrouwen overleden. Twee kinderen die nauwelijks lang genoeg leefden om ze als Otto en Geertrui te laten opnemen in de Dreumelse Burgerlijken Stand, maar die kort, heel kort, daarop ook overleden. En in totaal zes levenloos geboren en daarom naamloze kinderen.

Vanaf 1857 leven Marianna van den Boogaard en Marcellis Smulders nog 25 jaren verder.

Kinderloos. Dat was in 1857 al zo en dat is in al die daaropvolgende jaren niet meer veranderd.

Tenslotte:

Op 3 mei 1882 overlijdt Marianna van den Boogaard. Ze is dan 71 jaar oud en is daarmee de derde vrouw die Marcellis ontredderd achter laat.                                                        »  »iet zo heel lang gelukkig.

Maar Marcelis werd zelfs niet de tijd gegund om al te lang ontredderd te kunnen zijn.

Want slechts 2 maanden later, op 14 juli 1882, valt het doek ook definitief voor Marcellis Smulders. Hij overlijdt op 74-jarige leeftijd. 

«

«

Het derde persoonlijke dossier met Marcellis Smulders telkens terug kerend, en de gedocumenteerde ellende bevattend die hem en zijn derde vrouw over kwam, moet nu ook voorgoed gesloten worden.

Zelfs drie keer heeft hen allemaal niets, zelfs geen scheepsrecht, opgeleverd. De Smulders dynastie zou hiermede plots een onverhoopte en permanente dood zijn gestorven, zou het zo geweest zijn dat Marcellis geheel alleen verantwoordelijk zou zijn geweest voor een genealogische voortzetting.

Maar er zijn –naast de drie van Marcellis Smulders- nog 145 andere persoonlijke dossiers, waarop de naam Smulders rust. Met daarin een slordige 500 en meer Dreumelse akten.

   Tussen het begin van de registratie door de Burgerlijken Stand in 1811 tot en met de digitale beschikbaarheid van geboorteakten in 1902, werden er … 

… 60 zonen met de achternaam Smulders geboren. Hun voornamen worden in de kolom 'Voornaam/-namen kind' gepresenteerd. (!! Digitale geboorteakten die medio 2015 digitaal openbaar werden, vanaf 1903 tot en met 1912, zijn (anno 30-01-2016) nog niet verwerkt in deze opsomming). 

Natuurlijk -en gelukkig maar- werden er ook Smulders-dochters geboren, maar die zetten de familienaam niet voort. In totaal 49 dochters: 

Degene die ooit het moedige plan van stapel doet lopen om van al deze families een volledige stamboom samen te stellen, is voor mij nu al een grote held. 

Een woord (eigenlijk 12 woorden) van advies: Hij of zij kan er beter al op jonge leeftijd mee beginnen!